Günəş təqvimi
Sözsüz ki, bütün hesabat və başlanğıc açarlar Azərbaycan ərazisindən, Azərlərdən, Zərlərdən yer üzünə bəxş olunub!
Bir hal da, mühüm hesabat idi, o halda ki, Günəş təqvimi əsas təqvim hesab olunmaqla üç hal, (Günəşdə 11- haldan bir, onun səthində, yeniləşmə) 11-tsikldən, cəm 33- (Qərinə) hesabatı olmaqla 11×33=363 yer günləri hesab edilirdi!
Bu hesabat doqquzluq (doqquz Günəş ətrafı planet, doqquz aparıcı Bürc) sisteminin əsası kimi, hesablanırdı! 363 : 9 = 40 günə, belə bir hesabat aparılırdı.
Bir əsas hal da, Qırx hesabatı, İnsan törəməsinin, yer üzündə, İlkin halından, bioloji varlığa keçmə hal ərəfəsi kimi, başlanğıc anı ərəfəsi kimi mə’lum idi!
Yə’ni İlk yer üzünə Yenən Babalarımız qırx yer müddətindən sonra, bioloji varlıq (daxili anatomik, fizioloji üzvlər) halına keçiblər!
Dörd ünsür, yer aləminə aid idi, doqquzluq sistemi, Kainat hesabatı, Müqəddəslik hesabatı kimi mə’lum olub, Azərlər ərazisinə, Azərlər əhalisinə!
Qeyd:
40-gün, təqvim günü deyil, təqvim gönü 33-günlə hesablanırdı, 11-ay, hesabı ilə, cəm edilirdi. 40-gün, mərhələlər, hesabatı idi ki, o dəyişməz qalırdı!
Azərbaycan ərazisində, Azərlərdə, dəqiq ölçü ardıcıllıqları ilə əsaslandırılmış, “Günəş təqvimi”- adlandırılan o dövr təqvim, heç də, mücərrəd, namə’lum, uydurma, tərtibatçının özünə uyğunlaşdırma, xarakteri daşımadığından, Günəşə (Qu-n), əsaslı olduğunu və bütün insanların, gözü önündə olan Günəşə, istinadən, tərtib edilmişdi!
40 – gün, o təqvim hesabatından alınan, dəqiqlik halı olub, bitkinin, yaranın, körpənin, ana-qadın vücudunun anatomik hal uyğunluqlarına mütənasib, olaraq hesabat qədəri idi!
O, qırx gün, çox-çox sonralar din atributlarından biri kimi, şərh verib, əsas mahiyyəti başqa formada qəbul edilib!
Əsas hesabat, Günəşdə gedən İşıq saçma qadərləri və, ardıcıllıqları hesablanırdı!
363-günün hesabatı belə təqdim olunurdu.
Bir ayın 33-günü (indiki dövrdə, 10 – gün hesabatına Dekada deyilir), ayrılmaqla, 11-günlə, dəqiq hesabat alınırdı (Günəşdə gedən 11-tsikl).
11-aydan ibarət, olan hesabat 363 – dəqiq gün hesabatını verirdi.(Yerin, Günəş ətrafında dövr etməsi).
Bu əsasla, (indiki dövrdə Azərbaycanda, müxtəlif ərazilərimizdə, xüsusi ilə, Bakı şəhərində bir çox bina tikililərində, otaq hündürlükləri 5,5-metr, eni də, 5,5-metrdən ibarət yaşayış otaqları mövcuddur və qalmaqdadır!
Bu hesabatla inşa edilən otaqların ölçü cəmləri, 11- metri verirdi.
Həmin yaşayış sahələrində, yayı sərin, qışı sabit 20°C – temperaturu saxlamaqla, bir çox xəstəliklərin qarşısı alınmağa xidmət edirdi.
Əkin sahələrini mütləq olaraq, düzbucaqlı yox, “Romb”- tipli kərdilər düzəldirdilər.
Romb tipi və ölçüləri də, yenə də, 11- metr şərtini pozmadan, əkin aparılırdı. Kərdi uzunu, 11- metr, enlər 5,5 – metrdən olurdu!
Bu nə verirdi?
Mövsümə görə su miqdarı təlabatı o romb tipli kərdilərdə sərfiyyatların az, işıq, isti, nisbi nəm qədərini, torpağın özü nizamda saxlamaqla, torpaq eroziyalara uğramırdı, müxtəlif həşəratlar o kərdiyə yaxın gəlmirdi, o kərdi quruluşu (fotosintez), İşığı bir mərkəzdə saxlamaqla, bitən bitkilər, çix məhsuldar və sağlam məhsul hasilə gəlirdi!
Elm şəhəri “İçəri Şəhər”, Günəş Mə’bədi (Qız Qalası), Azərbaycanda tərtib edilmiş, çox qədim təqvim hesabatları şərtlərinə əsaslanaraq, inşa edilmişdir!
Vahid Rzaev
