Yer üzünün ağırlıqları, çətinlikləri, uğursuzluqları, xəstəlikləri, dağıntıları, yanğınları, zəlzələləri, tufanları, külək “xortumları”, səmum yelləri və s və b.k. hallar biz yer üzü insanlarının özümüzə istədiklərimiz və yer üzünə öz şərtlərimizin hökm diktələrimizin nəticələridir! Şərtləri, tələbləri özümüz pozduqca, o hallar, özümüzün – özümüzə istəklərimizdir və onları da, məcburən yaşamaqdayıq! İnsan heç vaxt, heç bir hal qarşısında, aciz qalmaq üçün, xəlq […]
Ekrem Rufatoğlu Hüseynzade* ÖZET: Doğu’da Nasreddin Hoca adının yaygınlık frekansının bir çok nedeni vardır. Nasreddinin Hoca bir imge olarak özellikleriyle geniş incelenmiş ve çeşitli araştırmalar neticesinde ilginç bir sistem oluşturulmuştur. Nasreddin Hoca letifelerinde ilginç sorunlardan biri de zamanın ve mekanın karakterizasyonunun kendine özel bir biçimde gösterimidir. Yani bu metinlerde zaman da, mekân da özelleştirilmiştir. İnsanların gülüş ihtiyacını karşılamak için yaşadığı […]
Görkəmli Azərbaycan alimi Nəsirəddin Tusi (1201-1274) dövrünün ən nəhəng Marağa rəsədxanasını (1259-1271) tikdirmişdi. O, monqol hökmdarı Hülaku xanın nüfuzundan istifadə edərək, rəsədxanada çalışan alimlər üçün zəngin kitabxana düzəltmişdi. Sahəsi 330 kv. metrə bərabər olan kitabxanada 400 min əlyazma vardı. Əlyazmaların əksəriyyəti Azərbaycanda, yerdə qalan hissəsi isə ölkə hüdudlarından kənarda yazılmışdı. Bağdad monqollar tərəfindən işğal olunanda (1258) Tusi Hülaku xanın razılığı […]
Müəllif bəlli olduğundan, artıq dünya ictimaiyyəti, dünyanın ən qədim Göy qlobusunun Azərbaycanda (Marağa rəsədxanasında) düzəldiyini qəbul edibdir. Buna alternativ bir ixtira yoxdur. Bəzi tarixi mənbələrin göstərdiyinə əsasən Marağa rəsədxanasında həm ulduz, həm də Yer kürəsinin qlobusları var imiş. Əlbəttə, görkəmli Azərbaycan alimi Nəsirəddin Tusinin (1201-1274) rəhbərlik etdiyi elmi kollektiv ulduz qlobusu düzəltdiyi halda, şübhəsiz ki, həmin dövrdə Yer kürəsinin qlobusunu […]
Biri birinə bağlılıq Kainat halı Hələ də, insanlar elə bilirlər ki, hər bir ulduz bir Günəşdir! Bu yanlış fikirdir, necə ki, yer planetində hərarət həddi 40°C-dən, artmağa başladıqda, […]
Sözsüz ki, bütün hesabat və başlanğıc açarlar Azərbaycan ərazisindən, Azərlərdən, Zərlərdən yer üzünə bəxş olunub! Bir hal da, mühüm hesabat idi, o halda ki, Günəş təqvimi əsas təqvim hesab olunmaqla üç hal, (Günəşdə 11- haldan bir, onun səthində, yeniləşmə) 11-tsikldən, cəm 33- (Qərinə) hesabatı olmaqla 11×33=363 yer günləri hesab edilirdi! Bu hesabat doqquzluq (doqquz Günəş ətrafı planet, doqquz […]
O, gün gələcək ki, “Sən”- yox, “Biz”- yox, “Hamımız”- fikri qəti olacaqdır! “İnciyər”- fikri aradan gedəcəkdir. Bu planetdə “bəşər fikri”- tamamlanacaqdır! “Birrərlər”- birliyə gələcəkdir! Su hövzələri, azalacaqdır. İki Qütb torpaq sahələri artacaqdır. Sizin sahə, bizim sahə olmayacaqdır. Qit’ələr yenə də, yaxınlaşacaqdır! Gün gələcək, su hövzələrində, təbiətdə yırtıcı heyvanların sayı kəskin azalacaqdır! İlk insandan […]
Şamaxı şəhəri yaxınlığında XI əsrdə Azərbaycanın ən qocaman Elmlər Akademiyalarından biri yaradılmışdı. Əsasən ona Tibb Elmlər Akademiyası deyilirdi və Azərbaycanın görkəmli alimi böyük filosof, riyaziyyatçı, astronom, anatom, kimyaçı və həkim kimi tanınan Şirvani Kafiəddin Ömər Osman (1080-1150) oğlu həmin mərkəzin banisi sayılırdı. O, orta əsrin təbabətinin, fəlsəfəsinin, farmakologiyasının və elm nəzəriyyəsinin korifeylərindən biridir. Bu haqda professor Eybali Mehrəliyev […]
Marağa rəsədxanası o dövrdə Şərqdə ilk çoxsahəli elm ocağı olduğundan, oranı dünyanın ən böyük Elmlər Akademiyası da adlandırmaq olardı. Marağada aparılan astronomik müşahidələrin, elmi tədqiqatların və araşdırmaların, astronomik cihazların ixtirası, elmi nailiyyətlərin əldə olunması, tədris proqramlarının çoxsahəli olması, buraya cəlb olunan alimlərin və tələbələrin sayının çoxluğu, yazılan elmi əsərlərin bolluğu, miqyasına görə Bağdadın “Beytül hükəması”, Ürgəncin “Məmun Akademiyası”nı və dünyanın başqa […]
Giriş Naxçıvan Muxtar Respublikası dahi mütəfəkkirlər, dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli mədəni-tarixi abidələr diyarı olaraq bəşəri mədəni irs tarixində özünəməxsus yer tutmuşdur. Rəvayətlərdən və tarixi mənbələrdən belə mə`lum olur ki, baş verən mədəni-tarixi hadisələrin bir çoxu bu torpaqla bağlı olmuş və mədəniyyətimizin inkişafında Naxçıvan məfhumu, Naxçıvan varlığı mühüm rol oynamışdır. Qədim dövrdən başlayaraq mədəni irs tariximiz ilk dəfə olaraq Naxçıvan […]
