Sənsən Böyük Mənbə, Səndədir O, Böyük Mənbə…

Əgər, Gördüyün, Bildiyin, Oxuduğun, Toxunduğun, Hiss etdiyin, Daddığın, Eşitdiyin (Səs), Gecən, Gündüzün, İşıq, Üfüq, Səma, Ulduzlar, bir Həqiqətlərdirsə, Bu Həqiqətlər arasında, daha hansı Həqiqətləri, Axtarırsan, ey İnsan?

Onlardan da, Başqa ola Biləcək, Başqa Həqiqətlər də, Vardırmı, Ola Bilərdimi, ey İnsan?
İstəsək də, İstəməsək də, Qəbul etsək də, Etməsək də, Onlar, Yad olmayacaqlar, Dəyişilib, Başqa da, Olmayacaqlar!

Çünki, Onların hər Biri, ayrı-ayrılıqda, bir Mənbədir!
O, “Mənbələr”, arasında isə, nə qədər, İstinad ediləcək, Mənbələr Vardır!
Qəribədir, son bu İllər ərzində, bir söz, çox Populyar, çox Aktual olubdur!
Hər hansı bir, Yazı-Mətninin qarşısında, bir sual qoyulur, “Mənbə hardandır?”.
Yazı – Mətn, daha Mənbədir! 
Çünki, yuxarıda sadalanan, Mənbələr arasından, bunlar da, bir Mənbədir!
Mənbə isə, Gördüklərimiz Arasında, Bilmək İstədiklərimiz, Arasındandır!
Qəribə bir sual da, Populyardır! 
Sual isə, belədir, “Hansı Ədəbiyyatdan, istifadə edilibdir?”.
Onda sual, daha da, Qəribələşir! 
Yə’ni, Sətir arxasında, Söz arxasında, Pərdə arxasında, bir fikir Gizlənib ki, “hansı müəllifin fikirlərindən, bəhrələnmisən?”.
Onları daha, istifadə olunmuş, Ədəbiyyat sayı, Müəllif Adlıqları, hansı müəllifin, sözləri, fikirləri, Onlardan, istifadə olunan, “Sitatlar”, Maraqlandırır!
Bir az da, yumşaq desək, daha Yazı – mətnin Mahiyyətləri Yox, daha çox, hansı müəlliffin fikirləri, Yazılmış Mövzularda və Mətnlərdə, Məqalələrdə, Kitablarda, yer Tutubsa daha, onlara O, Maraqlı Görünür!
Bunlara isə, bir söz, “Mənbə”, Deyirlər, Mənbə tələb, Edirlər!
Maraqlı bir sual çıxır ortaya!
İnsanın Özü, Vücudu, Temperatur daşıyıcılığı, Hərəkət Dinamikası, Baxışı, Nəfəsi, Temperatur hədləri, Böyük bir Mənbədir, Özündən isə, Xəbərsizdir!
İnsan, özündən, öz Vücudunun İş Prinsipindən, Xəbərsizdir! 
Bu halda isə, qəribədir ki, Özündə-öz Mənbəsindən, özündə olan, o, Anatomik – Bioloji Səbəbləri, Axtarmır! 
İnsan, Canlı, Kütlə, Cisim, Varlıq, bütün Temperatur hədləri Arasında və Ardıcıllığındadırlar!
Bəs bu, Temperatur hədləri, haradan Alınır?
İnsan, Temperatur həddini, hardan Alır?
İnsan, Canlı, Qoltuğunda, Çiynində, Cibində, İstilik Mənbəi, İstilik Aparatı, İstilik Akumlyatoru, İstixana Mənbəi, Gəzdirmədiyi halda, Canı, Bədəni, İstilik Daşıyıcısıdır!
İnsan, Canlı, Bitkilər, Kütlələr, niyə Temperatur hədləri arasında, İstilik Daşıyıcıları, Olmalıdırlar?
Temperatur hədlərini Vücudda, Nizamlayan nədir?
Temperatur həddi, Qida, Maddələr Mübadiləsi, nəticəsindədir? 
İnsan, Canlı, uzun müddət Ekstrimal vəziyyətlərdə və istədiyi vaxtda, özünü Sudan, Qidadan bir müddət, Uzaq edir, Məhdud edir!
Bu zaman, Onun Bədən, Vücud Temperatur həddi dəyişmir, Sabit qalır, yə’ni ki, 36, – 36,5°C, Bədən Temperatur həddi Dəyişmir!
Deməli bu halda, Sabit Temperatur həddini Nizamlayan, Maddələr Mübadiləsi, Qida Çeşidləri, deyilmiş!
Bəs onda nə imiş?
İnsan, Canlı, bir Müddət, Ac, Susuz qala bilər! 
Amma ki, İnsanın, Sabit Temperatur həddi Olmasa, onun Var olması da, Müşkül bir məsələdir!
Ən böyük, Bilməli, Maraqlı “Mənbə”, Budur!
Mənbə isə, Uzaqda deyil, sənin Özündədir!
Onda, bu nə, “Mənbədir”, deyib də, bu halın, baş vermə səbəbini, Axtarmırıq, heç biri-birimizdən, Soruşmuruq da!
Çünki, Mənbə bizim, Özümüzdədir!
İnsan Vücudunda, Canında, Temperatur həddini, Maddələr Mübədiləsi, Qida ilə, Qidalanmağımız, kömək edir!
Amma ki, Onların da, hər biri, ayrı-ayrılıqda, müxtəlif-müxtəlif, avtonom olan, Temperatur Daşıyıcılarıdırlar! (yə’ni ki, Kartof soyuqluq, Soyuq daşıyıcısıdır, Çörək İstilik daşıyıcısıdır, Dənli bitkilər də, İsti daşıyıcısı, Su – Soyuq daşıyıcısıdır və s.), əgər ki, Qidalar müxtəlif, Temperatur daşıyıcılarıdırsa, biz eyni vaxtda, qida çeşidlərində, həmin, eyni olmayan, temperatur daşıyıcılarından, bəhrələnsək də, Öz Sabit olan, 36,5°C – müxtəlif Qidalar, Bədən temperatur həddini, dəyişib, onu özünə tabe edib, tez-tez Dəyişən, Temperatur hədlərini yarada bilmirlər!
Bəs onda, bunlara, Sabit temperatur həddimizi nizamlayan, hansı mexanika içərisindəyik ki, Bu Temperatur həddi, dəyişmir?
Mənbə isə, bizim Özümüz, Bizim Özümüzlədir!
O qədər Sadə Qurulubdur ki, bu Quruluş, Təəcüblənməkdən Başqa, başqa bir, Təccüb də, Qalmır!
Baxaq hələlik, tək bir İnsana!
İnsan, Nəfəs aldıqca, Temperatur həddini Artırır, (bütün Fəsillərdə), Nəfəsi özündən Xaric Etdikcə, Vücud Temperaturunu, Nizamlayır, “Soyudur!”.
Nəfəs, çox Vacib bir, Amil imiş!
İsti Qida ilə, Qidalananda, deyək ki, İsti Çay, İsti Kofe, İsti qaynadılmış Süd, (temperatur həddi, 60-70°C olur), Vücud temperaturu isə, bundan Artmır! 
İsti Duru Yeməklə Qidalananda, (o, da 60-70°C, ola bilir), yenə də, temperatur həddi, Dəyişmir!
İnsan Yay Mövsümündə, Soyuq, Çox Soyuq Su içir, donmuş Buz da, yeyir, bundan Mə’də, heç Təlatümə də, düşmür!
Temperatur həddimiz isə, 50-60°C, həddinə Qalxmır, yaxud da, o, Soyuq Sudan, Temperatur həddimiz, Mənfi 1-2°C, də Yenmir!
Yayın İstisində, Qışın Soyuğunda, Şimal, yaxud da, Cənub Qütbündə, İnsan, öz Sabit Temperatur həddini, Dəyişmir!
Bu, Sabit Temperatur həddini, Qoruyan nədir?
Bədənin, Sabit Temperaturunu, Sabitləşdirən Nəfəsimizdirsə, bəs onda, Qidalandığımız, Qida Temperatur hədlərini, Nizamlayan Nədir?
İsti və yaxud da, Soyuq Qidalarla, Qidalanarkən, Mə’də üçün o, Temperatur Həddini, Nizamlayan, Diafraqmamızdır!
(Diafraqma – o, Ürək, Ciyarlar və Mə’də – Bağırsaq arasında Dayanan, Onları biri-birindən, ayıran, Anatomik bir, Üzvdür).
Diafraqma, O, Qidaların müxtəlif Temperatur hədlərini, qida Mə’dəyə daxil Olarkən, Anilikdə 8-10°C, Nizamlayır, bu sadə Səbəbdən, İnsan mə’dəsi, Təlatümə Düşmür!
İnsan, Kədərlənərkən, yaxud da, yorğunlaşmağa başlayanda, Diafraqma Yuxarıya, Ürək, Ciyar tərəfə, Sıxılır!
İnsan o, halda, tez-tez, Nəfəs alır, nəfəsi Özündən, Xaric etməyə, Çalışır!
İnsan, Şən olanda, Sevinəndə, Diafraqma, Sabit qalır, o, da, sanki “Sevinir”, İnsan, Rəvan, Sakit Nəfəs alır!
Gör ki, nə Sadəliklə imiş, bu Anatomik, Bioloji, Quruluş!
Bir Nəfəslə, bu Canlının, Temperatur həddi, Nizamlanırmış!
İdmançılar, adətən Boksçular, Güləşçilər və başqaları, Məşq və Yarışlar vaxtı, Rinqdə və ya Totamidə, Stadionlarda, tez bir zamanda Tərləyirlər və Yorğunlaşmağa, başlayırlar!
Çünki, tez-tez Nəfəs Alaraq, (o, halda, tez-tez, içəriyə çəkilən hava miqdarından, daxili Temperatur həddi, artır!
Nəfəsi, Daxildə Yubatdıqda isə, Qanın Öz Temperatur Həddi Artmasın deyə, nəfəsi özümüzdən, Xaric edirik), Temperatur Həddini, Nizamlayırıq!
Raund aralarında isə, o, İdmançıları, məşqçi Soyuq Suyu Çiləməklə, Buz parçaları ilə, bədən Temperaturunu, Nizamlamağa, çalışırlar!
Baxın ki, Temperatur hədlərini, bütün Canlılar üçün, Nizamlayan Nəfəsdir!
Qida ilə, Qidalananda isə, Daxili Temperatur həddini, Nizamlayan, Diafraqmadır!
Bu, Nizamlama Halları olmasa idi əgər, (Bir Nəfəs, Bir Diafraqma, Bir də, Qan), İnsanın, bu Dünyaya Gələndən, Son Anınacan, Onu, Canlını, Bir Nəfəs, Bir Temperatur hədləri, Bir Mə’də, bir də, Qan, Onlara, “Yoldaşlıq Etməsə idilər”, Onda Biz, Canlı olaraq, necə Var Olardıq, necə Mövcud, Olardıq?
Bədənimiz ya həddindən artıq İstinər, ya da, həddindən artıq Soyuyar, Mə’dələr isə, Qida Temperaturlarından, ya Təlatümə düşər, yaxud da, Soyuq Qidalardan, Soyuqlayıb, dayanardılar!
Bu da, Mənbə, Səndədir Mənbə, Sənsən Mənbə!
Biz, Öz Vücudumuzun, bütün Canlıların Vücudunun İş Prinsipindən, Xəbərdarıqmı?
Haradan Axtaraq, başqa bir Mənbə?
Kainatın Özü də, bir Mənbə!
Bilib, Bildiklərimiz, Tədqiqatlarımız, Araşdırmalarımız, Maraqlandıqlarımızdır, budur, Mənbə!

Qeyd:

Maraqlı və qəribədir!
Bütün İnsanların, bütün Bəşəriyyətin, Orqanizmləri eynilikdədir!
Yə’ni ki, nə Mə’nada, Eynilikdədir?
İnsan, kəskin ağrı və kəskin Sancıda, tez-tez, tikə-tikə, dayanmadan, Nəfəs alır, tikə-tikə də, Nəfəsi özündən, Xaric edir!
Niyə və Bədəndə nə baş verir ki, İnsan həminki anda, Şüur Altı Yaddaşı ilə, bu halı, Sakitləşdirməyə, Neytrallaşdırmağa, çalışır?
Həmin An, Vücudda, Acı ilə, Turş miqdarı, kəskin artır!
Bu zaman, İnsan, tikə-tikə, tez-tez, nəfəs almaqla, Vücudunda olan Şirin miqdarını, artırmağa çalışır! 
Onu, Acı ilə, Turş arasına, Bərpa etməyə, çalışır!
Yaxud, o, moment Ağrıdan, ucadan Qışqırmağa, başlayır!
Bu halda da, Vücudda anilikdə yaranan, travma, əzinti, yaralanmalarda, qorxduğu an, çıxartdığı, uca Səslə, bədən daxilində, anilikdə bir yerə yığılmış, Acı və Turş miqdarını, bu üsulla azaldıb, onların arasına, Şirin miqdarını, artırmaq istəyi ilə, bu hala “əl atır”.
Heyvanat Aləmi də, belədir!
Ağrı, Yorulduğu, Qorxduğu an, tikə-tikə, tez-tez, qıssa-qıssa, nəfəs almaqla, yaranmış bu halı, öz Nəfəsi ilə, “neytrallaşdırmağa”, çalışır!
Çox dərindən büşünəndə, qəribə bir hal arasına düşürük!
Mənbə İnsan! 
Mənbələr də, İnsan üçün! 
Mənbələr arasında isə, İnsan Özü!
“Mənbə”, deyib, Məndə deyə-deyə, “Mənbələri”, axtara-axtara, nə qədər Xəbərsiziymişik, Özümüzdən!…
Nə Sadə imiş, bu İnsanın Anatomik-Bioloji-Fizioloji, Quruluşu, Temperatur Hədləri!
Deməli, Bədbinləşmək yox, Sakit, Rahat, Rəvan bir Əhatədə, olmaq gərək!
Amma ki, bu ikinci, Sakit, Rəvan, Rahat məsələsi, heyif ki, bir az çətindir!
Yoxsa, bu Həyatı Yaşamağa, nə var idi ki!…
Çox qəribə və bir o qədər də, maraqlı və düşündürücüdür!
Düşünmək üçü, bir misal!
Maye və Məhlul Mühitindən, yə’ni, Yumurtadan çıxan Cücə, həmin an, Nəfəs alıb, Səs Çıxarır!
Onun, Burun və Ağ, Ciyərlərındə, heç bir, Maye, Məhlul Qalığı, Olmur! 
Əgər onun, Burun və ya Ağ Ciyərlərində, hər hansı bir Məhlul, Maye miqdarı, Qalmış olsa idi, o, Canlı Cücə, daha İlk nəfəsi də, ala bilməzdi!
Heç, ilk Səsi də, çıxara bilməzdi!
Onun, Nəfəs Yollarında, Maye və yaxud, Məhlul Qalığı, yəqin ki, onun daha Boğulmasına, səbəb olardı!
İnsanın da, Dünyaya Doğulması da, bir Proseslidir!
Körpə, Ana Vücudundan, Varlığından, Ayrılanda (doğulanda), Onun ilk Ağlaması, (Təmiz olan, Burun, Ciyərlər, Nəfəs yolları), İlk hava Kütləsi, onun Ağ Ciyərlərinə maniyəsiz, daxil olmasına, və o, an, ətrafdakı, Mamaça, həkim Qnekoloqun, əlavə müdaxiləsinə də, Ehtiyac qalmır! 
O, Körpənin, ilk “Ağlaması”, onun, Ağ Ciyərlərinə, dolan İlk Hava Kütləsi, onun Var Olmasının, İlkin Səbəblərindən biridir! 
Bədən Temperatur Həddinin, ilk Nizamı ola bilir!
Qəribədir, insanlar da, Mənfi, Müsbət, Temperatur daşıyıcılarıdırlar!
Orta sür’ətlə, bir az, tez-tez, Yeriyən insanlar, “Orqanizmin”, “Soyuq”, daşıyıcısı olduğundan, xəbər verir!
Orta sür’ətə, yavaş-yavaş, asta sür’ətlə, yeriyən insanlar, “İsti”, Daşıyıcılarıdırlar!
Tez-tez, Yeriyən İnsan, hərəkət edən İnsan, yeriyərkən, tez-tez də, Nəfəs alır! 
Tez-tez, nəfəs aldıqca, bədən daxilində, “İstilik”, midarını, bu münvalla, sabit saxlamağa, çalışır, (bu hal, “Şüur Altı yaddaşın”, mexaniki, işləməsidir).
Asta-asta, tələsmədən hərəkət edən İnsan, nəfəsinin, bərabərliyini saxlamağa çalışır ki, Bədən daxili, temperatur həddi, artmasın. 
Onlar, sür’ətlərini artıranda, Tez də, Tərləməyə, başlayırlar, (burada da, Şüur Altı Yaddaş, yenə də, İşləkdir).
Yamaca qalxan insan, Pillələrlə yuxarıya qalxan İnsan da, tez yorğunlaşmağa başlayır, Nəfəsi təngiyir!. 
Bu halda da, tez-tez, Nəfəs aldığından, o, Nəfəsdən, Bədən daxili, Temperatur həddi, artmağa başlayır!
Üzü aşağıya, pillələrdən aşağıya yenəndə isə, heç bir təlatüm, hiss etmir!
Yuxarıya, Yüksəkliyə qalxanda, Diafraqma, yuxarıya Sıxllır, bu halda, Nəfəs, daxili temperatur həddini, artırır!
Üzü, Aşağıya Yenəndə, Diafraqma, Sabit qalır! 
Nəfəsi ancaq, sərbəst halda, Özümüzdən, xaric edirik!. 
Səbəblər, bunlardır!
Bir Qəribə Cəhət də, ondadır ki, Siqaret çəkən insanın da, Nəfəsi, tez, Təngiməyə, Yorğunlaşmağa, başlayır!
Çünki, Siqaret Ucundakı Közün Temperatur həddi, hər dəfə, bir “Qullab”, aldıqca, siqaret ucluğundakı, Közün, Temperatur həddi, 500-600°C- çatır! (Amma, baxmayaraq ki, 500-600°C-də, Ət Közdə, tədricən Pişərək, Kabab olunur!).
Bu balda da, İçəriyə, Ağ Ciyərlərə çəkilən, Tüstü kütləsi ilə, Yüksək İstilik Kütləsi, Bədən Daxili, Temperatyr həddini, artırır!
Onda, Diafraqma və Ağ Ciyərlərdə, Bronx kanallarında, olan Bəlğəm, o, Yüksək Tüstü Tümperaturunu, aşağıya 8-10°C-yə, Nizamlamağa çalışdığından, Siqaret Çəkən insanın, Nəfəsi həmişə, yüklü olur, Ağır olur!
Düzdür ki, Siqaret çəkməsə, İstifadə etməsə, daha yaxşı olar!
“Nəfəs Almaq”, Mühüm bir Amildir!
İçəriyə Nəfəs Alınanda, Bədən Daxili, Temperatur həddi Artır! 
Nəfəsi özümüzdən, Xaric etdikdə isə, Bədən Daxili, Temperatur həddi, Soyuyur!
Heç bir Canlı, Çiynində, Qoltuğunda, Cibində, İstilik “Mənbəi”, daşımadığı halda, Bədən daxili, Vücud Daxili, tə’yin olunmuş, İstilik miqdarını, İnsanlar üçün, 36-36,5°C, dəyişmir, həmişə, o, Temperatur həddi arasında, Sabit olaraq, Saxlanılır!
Nəfəs aldıqca, müsbət Temperatur həddi yaranır, Nəfəsi özümüzdən, Xaric Etdikcə isə, bədən Daxili, Temperatur həddini, Soyutmaqla, Temperatur Hədləri, Nizamlanır!

Vahid Rzaev.