Əҹәми сәнәтинә јени елми јанашма
Мемарлыг намизәди Гадир Әлийевин “Мемар Әҹәми Нахчывани йарадыҹылығында аһәнҝдарлыг” адлы елми әсәри даһи мемар, классик Азәрбайҹан мемарлыг мәктәбинин баниси Әҹәми Әбубәкр оғлу Нахчыванинин һәйат фәалиййәти вә сәнәтинә һәср олунмуш илк вә дәйәрли монографик тәдгигат кими мүһүм әһәмиййәтә маликдир.
Бу әсәрлә Гадир Әлийев ҝөркәмли сәнәт хадими Әҹәми Нахчывани һаггында мемарлыгда мөвҹуд олан бошлуғу долдурмаға хидмәт едир. Охуҹулара тәгдим олунан китаб мемар Әҹәминин дөврү, һәйаты, сәнәти вә фәлсәфәсинә һәср олунмуш, дәрин елми-нәзәри гәнаәтләрдән йоғрулмуш дәйәрли елми мәнбәдир. Хүсусән Әҹәми сәнәтинин өзүнәмәхсуслуғуну мүәййән едән бәнзәрсиз нахышларын, сирләринин ачылмасы саһәсиндә Гадир Әлийевин апардығы арашдырмалар һәм әҹәмишүнаслыгда, һәм дә мемарлыг елминдә йени һадисәдир. Гадир мүәллимин дүнйаны һейран гойан Әҹәми нахышларынын сиррини мүһитин, мүхтәлиф елмләрин вә дини дүшүнҹәләрин вәһдәтиндә ахтармасы мөвҹуд проблемә йени йанашманын ифадәси кими ҹидди мараг доғурур. Бүтүн бунлар һәм Мөмүнә Хатун түрбәси кими мөһтәшәм сәнәт абидәсинин маһиййәтини дүзҝүн мүәййән етмәйә, һәм дә ҝениш мәнада Әҹәми Нахчыванинин сәнәткар кими өзүнәмәхсуслуғуну, онун фәлсәфәсини даһа там вә айдын шәкилдә тәгдим етмәйә имкан йарадыр.
Әсәрдә Гадир Әлийевин Әҹәми сәнәти илә Низами Ҝәнҹәвинин йарадыҹылығы арасында апардығы паралелләр дә дөврүн сәнәт дүшүнҹәсинин тамлығыны, бүтөвлүйүнү, әзәмәтини бүтүн ҝенишлийи вә мүкәммәллийи илә тәсәввүр етмәйә мейдан ачыр. Бундан башга Низаминин мүхтәлиф әсәрләриндән нүмунә кими ҝәтирилән шер парчалары санки даһи шаирин мүасири Әҹәми Нахчыванини йахындан таныдығына, онун сәнәтинә бәләд олдуғуна шаһидлик едир. Низами Ҝәнҹәвинин универсал билийә малик олан устад мемар һаггындакы поетик гәнаәтләри дә елә бил ки, там мәнасы илә Әҹәми Нахчыванийә аиддир. Бүтүн бунлар исә низамишүнаслыгда мүәййән йер тутан бу ики нәһәнҝ сәнәткарын бир-бирләрини танымалары, ҝөрүшләри барәдәки мүлаһизәләрин һәгигәтә йахынлығыны бир даһа тәсдигләмәкдәдир. Фикримизҹә, мәсәләнин бу ҹәһәти дә елмимиз үчүн һеч дә аз әһәмиййәт кәсб етмир.
Мемарлыг намизәди Гадир Әлийевин “Мемар әҹәми йарадыҹылығында аһәнҝдарлыг” адлы монографийасынын Нахчыванда, Әҹәми Нахчыванинин вәтәниндә йазылмасы мүәллифин йерли материаллары даһа дәриндән, әһатәли шәкилдә өйрәнмәсинә шәраит йаратмышдыр. Тәгдим олунан китаб һәм дә Гадир Әлийевин Әҹәми Нахчыванинин сәнәтинә вә шәхсиййәтинә бөйүк севҝинин елми ифадәсидир.
“Мемар Әҹәми Нахчыванинин йарадыҹылығында аһәнҝдарлыг” монографийасы сәнәтшүнаслар, мемарлар, иншаатчылар, философлар, өмүрләрини бу саһәйә һәср етмиш мүәллимләр вә тәләбәләр үчүн гиймәтли төһвәдир.
ИсаҺәбиббәйли
НахчыванДөвләтУниверистетинин
ректору, академик.
Гадир Әлийев. “Мемар Әҹәми Нахчывани
йарадыҹылығында аһәнҝдарлыг” китабындан.
Бакы, “Шәрг-Гәрб”, 2007, сәһ.4
