Бүтүн Күтләләр, Варлыглар, Ҹисимләр арасында, Бута — Пеjсли, Ексентрик Гануну…

Бүтүн, машын-механизмләрин, Сүкунәт вә Ишләк һалында, онлар арасында, мүтләг гачылмаз олан, Бута, Ексентрик, гурулушу даjаныр, ишләк олур!
Нәдир Бута, нәдир Ексентрик?
Физикада, «Маддәләрин итмәмәси гануну», «Енержинин итмәмәси гануну», Мөвҹуддур вә Ишләкдир!
Суал чыхыр ортаjа. 

 Маддәләр вә Енержи нә сәбәбдән, һансы Физики гурулуш нәтиҹәсиндә, һансы Механика Ганунуна уjғун олараг, онлар итмирләр?
Ниjә итмирләр? Бир һалдан, ниjә, башга бир һала, башга бир, гурулуш һалына, кечирләр?

 Арада даjанан нәдир, о, һаллары дәjишән нәдир, о, һалы исә, дәjишә биләҹәк, даjандыра биләҹәк, башга бир гурулуш, башга бир механики гүввә дә, о, һаллары даjандырмаг ҝүҹүндә, деjилдир!
Нәдир сәбәб, о, һалда, нә баш верир?
Суал чохдур, Суаллар да, олмалыдыр!
Әҝәр суаллар варса, арашдырылыб ҹаваблар да, олмалыдыр!
Чох гәрибәдир ки, диггәтлә арашдырдыгда, бу һаллар арасында, Бута, Доггуз символу, Бута формасы, Бута һәрәкәти, Ексентрик һалы, даjаныр!
Бәс онда, Бута нәдир, ниjә онун ады, «Бутадыр?».
Чох-чох Гәдим дөврдә, Азәрбаjҹан әразисиндә Азәрләр, бир чох Елми кәшфләр, етмишдиләр! 
Онлардан бири, Чарх, Тәкәр, кәшфи, (бир мәгаләдә, бу һагда, онун маһиjjәти һагда, jазы-материал, олуб), онлар арасында, бири дә, «Бутадыр».
«Бута», jә’ни, Бу — Да! 
Сән вә Мәндир! 
О, итмәз, о, дәjишилмәздир!
О, Даjанмаз! 
Онун өзү Даjандырмаз! 
О, Илкинә Гаjтарар, бир дә, Илкиндән Башлаjар, анлаjышыдыр! 
О, бир Чарха, о, бир Тәкәрә, бәнзәр!
Онун, Өзү Итмәз, о, Өзүнү, Итирмәз, Ганунудур! 
Онун, символик форма гурулушу, Доггузун символ гурулушуна, бәнзәр! 
О, Дөнәр, о, Дөндәрәр, о, һәмин илкин олан һалы, бир дә, Тәкрарлаjар, формасыдыр!
Бәс, о дөвүр, о, Азәрләр, бу Гурулушу, бу символик форманы, бир-бирләринә, неҹә Изаһ, едирдиләр?
Ики Доггузун, ич-ичә гурулушу, бир Тамын, ики Бутанын, гаршылыглы һәрәкәтдә, даjанмаjан, түкәнмәjән, сөнмәjән, һәрәкәт гурулушуну, тәрәннүм едәҹәк!
Чох-чох сонралар, һәмин ики, ич-ичә Доггузлуг гурулуш формасына, инсанлар, бир Ад да, Ән — Јан(а), Ин, Јанны кими (Инь, Янь), кими, адландырдылар!
Бу, «Бута», (Бу — Да), даһа jүксәк Анлаjышда, Батини, Езотерик, Илаһи Ганун формасы кими, ҝөзлә ҝөрүнмәjән, амма, бүтүн сирли, ҝизли Аләмләр арасыны, ишләк едән, Ачан, Аjдынлашдыран кими, характеризә едә, билирди.
Бу, ики Доггузлуғун, ич-ичә Гурулушу формасы, Ҝеҹә — Ҝүндүз, Хеjир — Шәр, Ишыг — Гаранлыг, о, Дүнjа, бу Дүнjа, Каинат (спаке), формасыны, Һиндистанда, Кобра иланыны, Мүгәддәс илан кими, шәрһ едәрәк, онун баш гурулушунда, ики Доггузун, һәр бириндә, гара бир Хал, Бута, гулулушунун, Тәрәннүмчүсү кими, характеризә, едирдиләр!
Бу сәбәбдән, Азәрбаjҹан әразисиндә, Азәрләр арасында, Каһинләр, Камилләр, Батини, Езотерик, Илаһи Ганунлары, Шәрһ едә билән, бир чох, Елм адамлары, вар иди!
Бу, «Бута» гурулуш формасынын, бир анлаjышы вар иди, «нә етсән, неҹә етсән, неҹә даврансан, неҹә десән», о, сәниндир, Бута кимин, бир дә, илки ачыб, сәни-сәнә, өз һалын гаршысында, сәни, ҝөстәрәндир, анламы дашыjырды!
Доггузун формасы, Доггузун Бута формасыны, Батини, Езотерик, Илаһи Анлама, ҝәтирәрәк, она бир чох, мисалларла мүгаjисәләр едәрәк, онун һәгигәтән, Илаһи анлам дашыдығыны, шәрһ едирдиләр!
Галактикаларын, Доггузлуг — Бута формасында, олдуғуну, Ҝүнәш әтрафында, Доггуз Планетин олдуғуну, Вурма ҹәдвәлинин, Доггуз сүтундан ибарәт олдуғуну, Дүнjаjа бәхш олунаҹаг өвладын, Доггуз аjында доғулаҹағыны вә бунун кими сирли, амма Сәбәбләринин, ардыҹыллыгларынын, бир формадан, бир гурулушдан, башга бир гурулуша кечмәсини, истинин, Ишығын итмәмәсини, бир нечә мисалларла, шәрһ едәрдиләр!
Һәмин, Бута гурулуш формасыны, чох-чох сонралар, Һәндәси гурулуш кими, Орнамент гурулушу кими, бир чох Архитектураларда, истифадә етмәклә, Азәрләр, онун Маһиjjәтини, Илаһилиjини, Горумаға чалышыблар!
Бу сәбәбдән, Дулусчулугда, Халча тохунушунда, бир чох саһәләрдә, «Бута», Маһиjjәтини, Практики олараг, Горуjурдулар!
Чох-чох сонралар, бизим Бута символ гурулушумуза, Дүнjа, бир ад да, әлавә етди! 
Бутаны, бир адла да, «Пеjсли», кими, адландырдылар!
Әҝәр ки, деjилән һәмин Бута, Ексентрик, Пеjслинин, функсионаллығына, иш принсипинә бахдыгда, бир чох һаллар, олдуғу кими, аjдынлаша билир!
Бахаг бир нечә мисала!
Одлу Силаһларын, Иш Принсипи, чох садәдир!
Алышан Барыт, (буна Физикада, Тәпмә гүввәси деjилир), илк анда өзүнү, Ҝериjә сыхыр, бу сәбәбдән, одлу силаһы әлиндә тутан инсан да, она мүтәнасиб олараг, өзү дә, ҝериjә сыхылыр, нәтиҹәдә одлу силаһдан, атәш ачылыр. 
Бу заман, һәмин ан, одлу силаһ лүләсиндә, һансы физики ганун ишләк олур ки, әҝәр, алышан барыт, «Тәпмә гүввәсинә», табедирсә, ниjә түфәнҝ лүләсинин, диб тәрәфини дағытмыр, әксинә олараг, дөнүб ҝериjә, лүлә дахилиндә, әкс һәрәкәтә чеврилир?
Бу һалда, нә баш верир?
Лүлә дахилиндә, алышан барыт, аниликдә дөнүб, Бута, Ексентрик һала, кечир ки, алышан барытын, һәрәкәт сәмтини, өз jериндә тәкрарән әксинә чевирәрәк, ардыҹыл давам һалына, ҝәтирир!
Јә’ни, Тәпмә илә, Сыхма Аны арасында, Бута, Ексентрик ҝүҹү, һәрәкәт вериҹи, Гүввәjә чеврилир! Ҝүллә, Силиндр дахилиндә, һәрәкәт гүввәсинә, чеврилир!
Автомобил мүһәррикинин камерасында алышан jанаҹаг мигдары, Кинетик енержидән, Механики Енержиjә, чеврилир ки, автомобил дә, ҝериjә сыхылмагла, ирәлиjә һәрәкәт едир!
Һәмин, Кинетик Енержи илә, Механики Енержи арасында, аниликдә, даjанмаjан, түкәнмәjән, ардыҹыл тәкрарланан, Бута, Ексентрик гануну, ишләк олур!
Мараглы бир һал да, ондан ибарәтдир ки, машын-механизмләр, Тәjjарәләр, Космик ракетләр дә, Ҝәмиләр, Гатарлар, Арабалар, бүтүн һәрәкәт Обjектләри, ики һаллы, бир һәдли, һәрәкәтдәдирләр!
Онларын Мүһәррикләр, Бута, Ексентрик ганунуна табе олуб, Маддә вә Енежинин итмәмәси Ганунуна табе олуб, һәрәкәтләри исә, Дүз хәтли, Бәрабәр Сү’рәтли, һәрәкәт ганунуна табе олуб, Мүстәви, Сәтһлә, өзләри арасында, бир ваһид, Зәррә jастыг, мәсафә ганунуна табе олараг, һәрәкәт едәрләр!

Ваһид Рзаев.

Фб. 05 март 2017-ҹи ил