“СПИРАЛ”.
Нахчыванда “Ҝәмигайа”да даш үзәриндә чох гәдим тәсвирдән.
Һәр бир йараныш мәҹбуриййәтдән йох, зәруриййәтдән йараныр. Һәр бир варлыг Илкини дәрк едиб ахтармаг истәмәси мәҹбуриййәтдән йох, зәруриййәт үзәриндән мөвҹуддур.Бөйүк партлайышдан каината илкин сәс йаддашы, сөз йаддашы, аһәнҝ йаддашы вә рәнҝ йаддашында бир мүтләглик йаддаш дашыйыҹысы олду.
Башланғыҹ нөгтәдән ( експансийа) сүрәт башлайыр. О башланғыҹ нөгтә бүтүн йаранмыш вә йаранаҹаг олан варлыглара дайанмайан һәрәкәт “ Вериҹидир”. Лакин бир нөгтәдән башланан башланғыҹ ( нәтиҹәдә спирал модели) каинат дахили варлыгларын симметрик дайанмайан сүрәтләр ардыҹыллығы бәрабәрлийинә ишарәдир.
“Спирал” каинат дахили планетләрин бири – бири арасында ардыҹыл һәрәкәт моделидир. Башланғыҹ (она нөгтә дедиләр) һәндәси гурулуш, рийази ардыҹыллыг, материйа, физиоложи – биоложи варлыг дейил. О, илкин йарадыҹы ишыг, һәр һалын ардыҹыл һәрәкәт вериҹиси башланғыҹ һалыдыр.
Һәр бир “нөгтәдән” башланан башланғыҹ О, мүтләг олан варлығын бүтүн хүсусиййәтләринин ҹәм олан мәзмуисидир. Илк нөгтә: бүтүн (ҹисманиликләрдән узаг) варлыгларын әввәли, төрәдиҹиси, һәрәкәт вериҹиси, идарә едиҹиси, Мүтләг Олан, һәрәкәтләри, күтләләри өзү низамлайан вә с. Илкин Мүтләгдән “Ишыгдан” башланан башланғыҹдыр.
Овалын вә дахилинә сыған каинатларын йаранмасынын илк һалы “бир башланғыҹдан” (бир нөгтәдән йох, башланғыҹ зәруриййәтдә давам һалыдыр) вә о башланғыҹ истинады Мүтләгин, мүтләглик Хүсусиййәтинин бир башланғыҹ вә ич-ичә һәрәкәт һалы ҝөстәриҹиси йаддашыдыр. Бу “спирал” формасы гурулушунда әкс олунур.
“Спирал” мәнасы каинат дахили планетләрә верилән ардыҹыл һәрәкәт вә ич-ичә сүрәтләрин илкин мәрһәлә һалыдыр ки, буна “Спирал” дедиләр.
Јер үзүндә илк инсана мәлум иди ки, бүтүн каинат системи, галактикалар бир ишыг варлығы әтрафында вә әһатәсиндә һәрәкәтдәдирләр. О, гурулуш формасыны бир символ олараг “нөгтә” кими ишарә едәрәк ону, илкин һәрәкәт вериҹи кими дәрк едирдиләр. Онлара о да мәлум иди ки, йер планети дә бир ишыг (ҝүнәш) әтрафында һәрәкәтдәдир. Бу илк астрономийа елминин тәмәлини йаратды.
Ваһид Рзайев.
